Je hebt ze ongetwijfeld wel eens voorbij horen komen in een radio- of tv-commercial over beleggen: disclaimers als “Beleggen kent risico’s”, “Loop geen onnodig risico” en natuurlijk “In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst”. De risico’s waarvoor vermogensbeheerders je hiermee waarschuwen hebben betrekking op bijvoorbeeld de veranderende markt, wisselende koersen en inflatie. Er is echter een risico dat vaak onbenoemd blijft, maar minstens zo belangrijk is om je van bewust te zijn: beleggingsfraude.
Beleggingsfraude is een vorm van oplichting waarbij je op basis van opzettelijk foutieve informatie wordt verleid om financiële investeringen te doen met bijvoorbeeld geld, crypto of forex (valutahandel).
In dit artikel leg ik je uit hoe je beleggingsfraude kunt herkennen, zodat de kans dat jij als belegger het slachtoffer wordt van oplichters een stuk kleiner wordt.
De meest voorkomende vormen van beleggingsfraude
Met de toenemende populariteit van beleggen, neemt ook het aantal gevallen van beleggingsfraude toe. Ik zet de meest voorkomende vormen van beleggingsfraude voor je op een rijtje.
Ponzi-schema
Bij ponzifraude probeert een oplichter je met mooie verhalen over hoge rendementen te verleiden tot het investeren in bijvoorbeeld een bedrijf of fonds. Dit begint meestal kleinschalig in het eigen netwerk, maar kan snel uitbreiden. Het geld dat nieuwe investeerders inbrengen gebruikt de oplichter om eerdere investeerders uit te betalen. Zo’n praktijk kan dus doorgaan zolang nieuwe investeerders instappen.
Pyramidespel
Een pyramidespel (ook wel pyramidesysteem genoemd) is vergelijkbaar met een ponzi-schema, maar in dit geval moeten deelnemers zelf op zoek naar nieuwe investeerders. Pas als ze deze gevonden hebben krijgen ze hun ‘rendement’ uitbetaald.
Fake beleggingsplatformen
Een fake beleggingsplatform ziet er aan de voorkant uit als een betrouwbare website of app waar je veilig kunt beleggen, maar is in werkelijkheid alleen bedoeld om jouw geld afhandig te maken. Meestal word je via een gelikte advertentie op social media gelokt naar het platform, waar je wordt verleid om geld of crypto te storten. Vervolgens krijg je daadwerkelijk toegang tot een persoonlijk account, maar daar is alleen valse informatie te vinden met - je raadt het al - alleen maar rooskleurige cijfers. Meer geld storten kan probleemloos, maar als je geld wilt opnemen dan blijkt dit om allerlei vage redenen ineens ingewikkeld en uiteindelijk zelfs onmogelijk te zijn.
Niet-bestaande projecten
Deze spreekt voor zich: je investeert in een (vastgoed)project, bedrijf of fonds dat achteraf helemaal niet blijkt te bestaan. Van tevoren beloven de oplichters je een hoog rendement en een laag risico, maar uiteindelijk verdwijnen ze met het geld zodra het beoogde bedrag is opgehaald.
Pump-and-dump
Pump: oplichters hypen een (meestal nieuwe of onbekende) cryptocurrency, waardoor de prijs hiervan toeneemt. Dump: zodra de cryptomunt een bepaalde waarde bereikt verkopen de oplichters de vaak grote hoeveelheden die ze van deze cryptomunt bezitten, wat leidt tot een enorme waardedaling.
De belangrijkste signalen van beleggingsfraude
Uiteraard zijn alle hierboven genoemde vormen van beleggingsfraude verboden. Ondanks dat komen ze toch veelvuldig voor en vallen nog steeds veel mensen voor de mooie vooruitzichten die de fraudeurs hen voorschotelen. Het is dus belangrijk om goed te letten op de signalen van beleggingsfraude.
Dit zijn de belangrijkste rode vlaggen die je kunt signaleren als het gaat om beleggingsfraude:
1. Te mooi om waar te zijn
Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat waarschijnlijk ook. Dat geldt ook, of misschien wel juist, voor beleggingsmogelijkheden. Voorbeelden van mooie vooruitzichten die zeer waarschijnlijk niet waar zijn:
- Beloftes van gegarandeerd rendement (“Minimaal 10% rendement, gegarandeerd!”). De grap van beleggen is dat je van tevoren nooit weet of je überhaupt rendement gaat behalen en zo ja, hoeveel dat dan gaat zijn.
- Suggereren dat je investering risicoloos (“Bij ons investeer je veilig en zonder risico!”). Er kleven altijd risico’s aan beleggen! Beleggingsplatforms zijn verplicht je te informeren over de risico’s van je investering. Een betrouwbaar beleggingsplatform zal dat dus ook doen, maar blijf goed opletten: een platform dat je waarschuwt voor risico’s is niet per definitie betrouwbaar.
- Suggereren dat AI trading bots je helpen bij het realiseren van constant rendement (“Onze slimme AI-tool doet het werk voor je!”). AI is tot veel in staat, maar niet tot het voorspellen van de talloze ontwikkelingen die invloed hebben op je belegging.
Stel jezelf de vraag: als het zo’n wondermiddel is, waarom delen ze het dan met mij in plaats van er zelf rijk mee te worden? De kans is immers klein dat het platform wordt gerund door een filantroop.
2. Druk om snel te beslissen
Voordat je instapt in een belegging is het belangrijk dat je voor jezelf helder hebt welke kansen de investering biedt en natuurlijk welke risico’s er aan kleven. Betrouwbare instanties zullen je dan ook de mogelijkheid bieden om hier ruim de tijd voor te nemen. Kreten als “Dit aanbod geldt alleen vandaag!” of “Nog maar 3 plekken beschikbaar!” zijn dan ook een duidelijke rode vlag.
3. Gebrek aan transparantie
Er zou niks geheimzinnig moeten zijn aan beleggen. Een gebrek aan transparantie is dan ook een duidelijke rode vlag. Denk hierbij aan:
- Onvolledige of onjuiste bedrijfsgegevens.
- Vage of moeilijk te vinden contactgegevens (bijvoorbeeld een adres in Panama, of alleen een contactformulier als contactmogelijkheid).
- Een rommelige website met spelfouten.
- Een vage of erg beknopte omschrijving van het fonds of project.
4. Ongevraagde aanbiedingen
Uiteraard adverteren ook betrouwbare aanbieders van beleggingsmogelijkheden op Facebook, maar ze zullen je nooit ongevraagd telefonisch benaderen of zomaar een e-mail sturen met een ‘uniek aanbod’. Overkomt jou dit wel, dan heb je waarschijnlijk te maken met een oplichter.
5. Niet geregistreerd bij toezichthouders
Betrouwbare beleggingsplatforms staan geregistreerd bij toezichthoudende instanties. In Nederland is dat bijvoorbeeld de Autoriteit Financiële Markten (AFM), in Europa de Europese Autoriteit voor Effecten en Markten (ESMA) en in de Verenigde Staten de Securities and Exchange Commission (SEC). Om voor zo’n registratie in aanmerking te komen (en blijven), moet het platform voldoen aan strenge eisen.
Hoe controleer je of een beleggingsaanbod betrouwbaar is?
Als je het vermoeden hebt van frauduleuze praktijken, dan zijn er gelukkig mogelijkheden om zelf te onderzoeken of een aanbod betrouwbaar is.
- Controleer of het bedrijf geregistreerd staat bij de AFM of een andere toezichthouder. Een betrouwbare aanbieder zal een AFM-registratienummer delen op de website. Dit kun je vervolgens natrekken via afm.nl.
- Controleer of de contactgegevens kloppen. Trek de bedrijfs- en contactgegevens na op Google en probeer erachter te komen wie er achter het aanbod zitten.
- Controleer of een financiële toezichthouder waarschuwt voor het bewuste bedrijf of fonds. Misschien ben je niet de eerste die twijfelt aan de betrouwbaarheid van het aanbod, of daarover aan de bel trekt.
- Controleer of het aanbod realistisch is. Welk rendement wordt genoemd en hoe denken ze dit te realiseren?
- Zoek online naar ervaringen van anderen. Blijf weg van platforms waar je geen aanvullende informatie over vindt, of waar geen (of voornamelijk negatieve) reviews over te vinden zijn.
Wat te doen als je twijfelt over een beleggingsaanbod?
Heb je de bovenstaande punten gecontroleerd, maar ben je nog steeds niet overtuigd? Dat kan heel goed. Stel je beslissing dan in ieder geval nog even uit, of besluit direct om het niet te doen. In dit geval geldt dat het beter is om een kans te missen, dan om geld te verliezen. En denk aan de eerste rode vlag: Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, dan is het dat waarschijnlijk ook.
Wil je het toch nog even verder onderzoeken? Vraag dan hulp aan een financieel adviseur. Een ervaren expert zal je van een passend advies moeten kunnen voorzien.
Heb je het vermoeden dat je met oplichting te maken hebt, of ben je hier zelfs van overtuigd? Meld dit dan bij het AFM, zodat je anderen kunt helpen en bijdraagt aan het bestrijden van frauduleuze beleggingspraktijken.
Veelgestelde vragen over beleggingsfraude
Hieronder een aantal van de veelgestelde vragen over beleggingsfraude
Wat moet ik doen als een bedrijf niet AFM-geregistreerd is?
Mogelijk valt het platform onder een buitenlandse toezichthouder, zoals de eerder genoemde ESMA of FED. Is het bedrijf ook niet bij een buitenlandse toezichthouder geregistreerd, dan betekent dit dat er geen controle plaatsvindt en mag je zelf op grondig onderzoek uit.
Kan ik mijn geld terugkrijgen als ik ben opgelicht?
Dat is vaak lastig en hangt onder meer af van hoe de oplichters te werk gaan. Heb je het vermoeden dat je bent opgelicht, neem dan in ieder geval direct contact op met je bank, doe aangifte bij de politie en meld de oplichting bij de AFM. Daarna kun je kijken wat een gepaste vervolgstap is.
Zijn investeringen met crypto altijd onbetrouwbaar?
Nee, maar crypto-investeringen trekken wel veel oplichters aan. Controleer dus goed of een aanbieder betrouwbaar is voordat je investeert.
Hoe herken je beleggingsfraude?
Beleggen doe je in principe om geld te verdienen. Natuurlijk wil je dan een zo hoog mogelijk rendement en het liefst ook zo snel mogelijk. Dat is dan ook precies het sentiment waar oplichters op inspelen. Als je begint met beleggen, dan is misschien wel het beste advies om je boerenverstand te gebruiken. Neem geen overhaaste beslissingen, weeg goed af of een aanbod realistisch is en onderzoek of een aanbieder betrouwbaar is. Als je hier vooraf voldoende tijd en energie in steekt, dan scheelt je dat achteraf een hoop ellende.
Conclusie
Je weet nu wat beleggingsfraude is, welke vormen het aanneemt en hoe je de belangrijkste signalen kunt herkennen. Of het nu gaat om een Ponzi-schema, pyramidespel of een fake beleggingsplatform, het herkennen van de waarschuwingssignalen helpt je om jezelf te beschermen en je geld veilig te houden.
Beleggingsfraude komt vaker voor dan je denkt, en kan iedereen overkomen. Fraudeurs maken gebruik van jouw wens om snel winst te maken en presenteren investeringen die vaak te mooi klinken om waar te zijn. Blijf alert en controleer altijd de betrouwbaarheid van een platform voordat je investeert.
