Nu een groot deel van ons leven zich online afspeelt, wordt cybercriminaliteit een steeds grotere dreiging. Cybercrime is een groeiend probleem wat veel mensen raakt. Er zijn verschillende soorten cybercrime te onderscheiden waar particulieren mee te maken krijgen.
Voorbeelden van cybercrime zijn: (bank)helpdeskfraude, whatsappfraude, bankphishing, identiteitsfraude en randsomware. Een kenmerk van cybercrime is dat de delicten met behulp van ICT (smartphone, computer, tablet) plaatsvinden. We praten dus over delicten waarbij ICT als doel en middel wordt gebruikt. In dit blog verkennen we de vormen van cybercrime die veel gebruikt worden bij particulieren.
Cybercrime particulieren: hoe vaak komt het voor / cijfers in NL
Uit de cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) in 2022 blijkt dat er sprake is geweest van een sterke stijging van digitale criminaliteit. Het aantal slachtoffers is vanaf 2012 zelfs met 22% gestegen. Op het gebied van cybercrime is aankoopfraude het meest toegenomen, gevolgd door verkoopfraude. Met betrekking tot WhatsAppfraude geldt dat er in 2021 alleen al achtduizend gevallen geregistreerd zijn bij de Fraudehelpdesk.
Wat zijn de meest bekende vormen cybercrime voor particulieren:
- Bankphishing
- WhatsApp fraude
- Marktplaatsfraude
- (Bank)Helpdeskfraude
- Misbruik van accounts voor bestellingen
- Sextortion
- Aan- en verkoopfraude via Marktplaats
- Fake webshops
- Doxing
Bankphishing
Bankphishing is een vorm van cybercrime waarbij het doel is om jouw bankgegevens afhandig te maken. Dit doen cybercriminelen bijvoorbeeld door een email te verzenden die van de eigen bank afkomstig lijkt met het verzoek om op een link te klikken. Of met het verzoek inloggegevens van de bank te verstrekken of een andere actie te ondernemen. Als jij op de link klikt, kom je op een webpagina die precies lijkt op de website van jouw bank. Maar in werkelijkheid is het een website gebouwd door de cybercriminelen. En als jij jouw gegevens invult op deze website, ziet de cybercrimineel dat ook. Met deze gegevens kan hij tegelijkertijd inloggen op de echte bankwebsite.
WhatsApp fraude
WhatsAppfraude komt vaak voor. Er zijn twee varianten. De eerste is dat de cybercrimineel zich voordoet als een vriend of familielid met een ander telefoonnummer. Vaak vertellen ze het verhaal dat hun telefoon in de wc is gevallen en ze per direct geld nodig hebben om een nieuwe telefoon te halen.
De andere variant is dat het Whatsapp account wordt gehackt van een vriend of familielid en vanuit dit telefoonnummer krijgen vrienden, familie of kennissen een bericht. Het bericht is alleen niet afkomstig van die persoon, maar van een digitale crimineel die zich als een ander voordoet. De zogenaamde bekende vraagt dan om met spoed geld over te maken omdat er zich een dringende situatie voordoet.
Marktplaatsfraude
Bij Marktplaatsfraude is er een oplichter actief die zich als een koper of een verkoper voordoet. Vaak versturen ze 0,01 cent Tikkie via de Marktplaats-chat of via Whatsapp met het verhaal dat ze eerder zijn opgelicht en dat ze graag jou als koper of verkoper willen verifieren. Dit resulteert dan weer in bankphishing.
De Marktplaats-chat heeft verschillende functionaliteiten en betaalmiddelen die beveiligd zijn, het advies is dus ook om deze te gebruiken.
Helpdeskfraude
Helpdeskfraude komt ook vaak voor onder particulieren en is een geraffineerde manier van cybercrime.
Een manier van helpdeskfraude is als een persoon belt namens de helpdesk van Microsoft. Er is dan wat mis met je computersysteem en je krijgt het verzoek om naar een bepaalde website te gaan en software te installeren, vaak is dat Anydesk. Deze vorm van cybercrime begint met een telefoontje, maar zet zich voort op je computer. Zo zijn er nog meer vormen van helpdeskfraude, zoals bankhelpdeskfraude, politiescam en Ministry of Justice fraude.
Bij bankhelpdeskfraude doet de beller zich voor als een medewerker van de bank. Soms gebruiken ze ook nog een techniek genaamd spoofing, waarbij ze het echte nummer van de bank misbruiken en jouw bellen. Een manier die ze vaak gebruiken is dat jouw bankrekening is gehackt, en om al jouw geld zo spoedig mogelijk veilig te stellen moet je nu al jouw geld overmaken naar een “veilige” kluisrekening. Maar in werkelijk maak je al het geld over naar de cybercriminelen.
Er zijn ook manieren waarbij de cybercrimineel een neppe helpdeskwebsite en nummer opzet. Mensen gaan dan zelf Googlen naar een helpdesk en komen zo uit bij een frauduleuze helpdesk.
Misbruiken account voor bestelling
Het maken van misbruik van accounts voor het plaatsen van een bestelling komt ook vaak voor. Dit is mogelijk als criminelen de beschikking hebben gekregen over inloggegevens van particulieren. Dit kan gebeuren wanneer je wachtwoorden betrokken zijn geweest bij een datalek. Je inloggegevens liggen op straat en cybercriminelen kunnen inloggen op een webwinkel-account en onder jouw naam bestellingen doen.
Vaak wordt het adres gewijzigd of wordt een PostNL ophaalpunt gekozen. De bestelling wordt meestal gedaan met de optie achteraf betalen. Bijvoorbeeld via Afterpay of via Klarna. Jij als particulier ontvangt de bestelling niet, maar je krijgt de factuur wel.
Sextortion
Sextortion is een manier van cybercrime die gaat over afpersing met een seksueel getinte foto of video. Je ontvangt bijvoorbeeld een email met daarin de melding dat er intieme beelden van je zijn gemaakt. Het verzoek is dan om geld over te maken. Dit om te voorkomen dat de intieme beelden openbaar worden gemaakt en bijvoorbeeld naar al je contacten worden verzonden. Soms hebben ze niet eens beelden, maar maken ze jouw bang omdat je wellicht een porno website hebt bezocht. Soms hebben ze wel echte beelden, doordat ze jouw iCloud bijvoorbeeld hebben gehackt. Of soms hebben ze beelden gekregen van een ex-vriend die wraak wil nemen. Wees dus voorzichtig met welke beelden jij opslaat en deelt met anderen.
Aan- en verkoopfraude
Aan- en verkoopfraude komt op verschillende manieren voor. Je ziet bijvoorbeeld een product op Marktplaats en betaalt daarvoor, maar krijgt niets geleverd. Of je zoekt via de zoekmachine naar een bepaald product en komt uit op een fake webshop. Na de bestelling ben je het geld kwijt, maar ontvang je het bestelde artikel nooit. Cybercrime in de vorm van fake webshops doet zich extra vaak voor rondom feestdagen, zoals kerst en Sinterklaas. Maar ook tijdens corona waren er veel fakewebshops die mondkapjes aanboden.
Of je verkoopt een product en de koper staat aan je deur en laat zien dat er een betaling wordt verricht. Dit is echter een nepscherm van de bankomgeving, maar het lijkt wel alsof er is betaald. Controleer daarom in dit geval altijd eerst je bankrekening om na te gaan of het geld er wel op staat.
Fake webshops
Cybercrime in de vorm van fake webshops doet zich extra vaak voor rondom feestdagen, zoals kerst en Sinterklaas. Je zoekt via de zoekmachine naar een bepaald product en komt uit op een fake webshop. Na de bestelling ben je het geld kwijt, maar ontvang je het bestelde artikel nooit.
Conclusie
Cybercriminaliteit komt onder particulieren in allerlei vormen voor. Daarom is het belangrijk om altijd waakzaam te zijn en niet zomaar mee te gaan in een verhaal. Regelmatig worden particulieren het slachtoffer van cybercrime, doordat zij niet opletten. Overigens komt cybercrime niet alleen voor bij particulieren. Ook bedrijven zijn steeds vaker het slachtoffer van cybercrime. Alleen hier worden andere vormen van cybercrime ingezet. Denk aan ransomware, Business Email Compromise of CEO Fraude.
